Μετά την Αλόννησο και τη Σίφνο, δύο ακόμα ελληνικά νησιά, η Σαντορίνη και η Τήνος εντάσσονται στο πιλοτικό πρόγραμμα περιορισμού χρήσης της πλαστικής σακούλας, που «τρέχει» σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ). Οι δράσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής Οδηγίας που προβλέπει μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας από τον προσεχή Νοέμβριο, μετά την ψήφιση της σχετικής οδηγίας, στις 28 Απριλίου 2015, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που προβλέπει μείωση της χρήσης της πλαστικής τσάντας μιας χρήσης στην ΕυρωπαϊκήΈνωση κατά το ήμισυ, έως το 2019. Οι πλαστικές σακούλες αποτελούν μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα, καθώς βλάπτουν ανεπανόρθωτα τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τα πουλιά, ενώ απαιτούνται αιώνες ώστε να βιοδιασπαστούν πλήρως.
Μάλιστα, σύμφωνα με εκτιμήσεις κάθε χρόνο απορρίπτονται στην Ευρώπη περίπου 8 δισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες. Μόνο στη Γαλλία «περίπου 122 εκατομμύρια πλαστικές σακούλες ρυπαίνουν μια ακτογραμμή 5.000 χιλιομέτρων».
Η νέα νομοθεσία απαιτεί από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να περιορίσουν σταδιακά τη χρήση της πλαστικής τσάντας με αρχικό ανώτατο όριο τις 90 σακούλες ανά άτομο ετησίως από το 2019 και τις 40 σακούλες το 2025. Ορισμένες χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πορτογαλία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλά ποσοστά χρήσης της πλαστικής τσάντας -περισσότερες από 500 ανά άτομο ετησίως- και θα πρέπει να προχωρήσουν σε δραστικές αλλαγές για να συμμορφωθούν με τα νέα όρια. Από την άλλη πλευρά, χώρες όπως η Φινλανδία, το Λουξεμβούργο και η Γαλλία έχουν ήδη πετύχει τον αρχικό στόχο με 79 πλαστικές σακούλες ανά άτομο ετησίως.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2010, σε κάθε Eυρωπαίο πολίτη αντιστοιχούσαν 189 σακούλες ετησίως και χωρίς ρυθμιστικό πλαίσιο, το νούμερο αυξανόταν. Η Ελλάδα καταγράφει αρνητικές επιδόσεις σε σύγκριση με τις δυτικές χώρες της Ε.Ε. με περισσότερες από 230 πλαστικές σακούλες ανά άτομο.
Τήνος και Σαντορίνη
Οι δύο νησιωτικοί δήμοι έχουν υποβάλει αίτημα στον ΕΟΑΝ, προκειμένου να χορηγηθεί από μία μεγάλη πάνινη σακούλα σε κάθε οικογένεια μαζί με εκπαιδευτικό υλικό για τους κατοίκους το οποίο θα διανείμουν οι αρμόδιες δημοτικές αρχές. Παράλληλα έχουν ήδη γίνει οι σχετικές επαφές με τα σούπερ μάρκετ για περιορισμό της χρήσης σε πλαστικές σακούλες και τον καθορισμό αντιτίμου γι΄αυτές. Η ανακύκλωση στην Ελλάδα παραμένει σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα με τα μεγαλύτερα ποσοστά να έχουν οι δήμοι Λειψών και Σύρου. Το ελληνικό υπουργείο Περιβάλλοντος θα πρέπει (βάσει κοινοτικού κανονισμού) είτε να να λάβει μέτρα μείωσης της σακούλας τον Νοέμβριο του 2016 ή να αποφασίσει τη χρέωσή τους από τα καταστήματα από το 2018.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα ο Δ. Πολιτόπουλος, πάνω από τα μισά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών έχουν προβλήματα και θα πρέπει να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες. «Δεν εννοώ ότι πρέπει να κλείσουν, αλλά να υπακούν στους κανόνες», όπως ανέφερε.
Μερικά συστήματα ανακύκλωσης αναπτύσσουν παρατύπως παράλληλες επιχειρηματικές δραστηριότητες όπως η συλλογή και μεταφορά αποβλήτων.
Μάλιστα, επισήμανε ότι πολλά από τα συστήματα διαθέτουν μεγάλα αποθεματικά που παραμένουν αναξιοποίητα φέρνοντας ως παράδειγμα την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ), η οποία έχει αποθεματικά ύψους 29 εκατ. ευρώ. Για την ομαλότερη λειτουργία των συστημάτων πρόκειται εντός του προσεχούς καλοκαιριού να αναθεωρηθεί ο νόμος 2939 που αφορά στις σχέσεις του ΕΟΑΝ με τα συστήματα διαχείρισης.
Ειδική μνεία έγινε και στο σύστημα «Ανταποδοτική Ανακύκλωση», ένα από τα συστήματα συλλογής συσκευασιών στο οποίο ο ΕΟΑΝ έχει αφαιρέσει δύο φορές την άδεια λειτουργίας. Ο Δ. Πολιτόπουλος απάντησε ότι η οριστική αφαίρεση της άδειας λειτουργίας του είναι ευθύνη του υπουργού Περιβάλλοντος, όπως έκρινε το Συμβούλιο της Επικρατείας.
«Υπάρχουν κενά στη νομοθεσία. Απαιτείται να δοθεί η δυνατότητα στον ΕΟΑΝ να ελέγχει, να δίνει κατευθύνσεις και να υποδεικνύει την διάθεση των πόρων κυρίως σε πράσινα σημεία των δήμων με δημιουργία Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) για τα οποία θα αποφασίζει ο εκάστοτε δήμος για τη διαχείρισή τους ανάλογα με το τι τον συμφέρει», δήλωσε ο πρόεδρος του Οργανισμού.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΑΝ, τα έσοδα των 22 συστημάτων ανακύκλωσης ανέρχονται σε σε περίπου 45 εκατ. ευρώ ετησίως, με την εισφορά προς τον ΕΟΑΝ να φτάνει τα 900.000 ευρώ. Ο Οργανισμός διαθέτει αποθεματικό που αγγίζει τα 3,5 εκατομμύρια ευρώ ωστόσο αν και δεν είναι ζημιογόνος, έχει αποκλειστεί από τις προσλήψεις με αποτέλεσμα να λειτουργεί με μόλις δέκα εργαζομένους.
Μητρώο παραγωγών
Στις προτεραιότητες του Οργανισμού είναι η δημιουργία δύο μητρώων για τον έλεγχο της διαχείρισης των απορριμμάτων. Το πρώτο, το Εθνικό Μητρώο Παραγωγών θα αφορά σε ανακυκλώσιμα υλικά που παράγονται με στόχο τη μείωση της εισφοροδιαφυγής των παραγωγών. Θα είναι συνδεδεμένο με το taxisnet και το ΓΕΜΗ. Υπολογίζεται ότι σήμερα συλλέγονται μόλις οι 500.000 από τους 800.000 τόνους ανακυκλώσιμων υλικών που υπάρχουν στην αγορά.
Στο δεύτερο μητρώο θα καταγράφεται το σύνολο των αποβλήτων που παράγονται στην Ελλάδα συμπεριλαμβανομένων των ιατρικών και βιομηχανικών και αναμένεται ότι θα λειτουργήσει προς το τέλος του έτους.
25 λόγοι για να μη χρησιμοποιείτε πλαστική σακούλα
- Μια πλαστική σακούλα μπορεί να χρειαστεί 15 - 1.000 χρόνια για να αποσυντεθεί. Σε ένα χώρο υγειονομικής ταφής όπου τα απορρίμματα είναι συμπιεσμένα και στερούνται οξυγόνο, είναι ακόμα πιο δύσκολο να βιοδασπαστεί η πλαστική σακούλα, ακόμα και η χάρτινη.
- Οι πλαστικές σακούλες δεν βιοδιασπούνται, αντίθετα γίνονται πολύ μικρά κομμάτα, δηλαδή πολυμερή τοξικά σωματίδια. Αυτό συμβαίνει κυρίως στον ωκεανό.
- Το κόστος για την ανακύκλωση πλαστικών σακουλών είναι μεγαλύτερο από την αξία τους, έτσι ώστε οι εταιρείες ανακύκλωσης δεν αναλαμβάνουν την ανακύκλωσή τους, με αποτέλεσμα όλο και περισσότερες απλά να πετιούνται με τα υπόλοιπα απορρίμματα.
- Σύμφωνα με την Wall Street Journal, μόνο το 1% των πλαστικών σακούλων ανακυκλώνονται σε όλο τον κόσμο. Οι υπόλοιπες αφήνονται να ζουν επ' αόριστον σε χώρους υγειονομικής ταφής
- Μόνο στις ΗΠΑ χρησιμοποιούνται περίπου 100 δισ. καινούργιες πλαστικές σακούλες ανά έτος - ο μέσος άνθρωπος χρεισιμοποιεί μεταξύ 350 και 500 ετησίως.
- Χάρη στο μικρό βάρος τους, οι πλαστικές τσάντες είναι πιθανότερο να πετάξουν μακριά από τους χώρους υγειονομικής ταφής και να βρεθούν σε δέντρα, αποχέτευση ομβρίων, παραλίες και στον ωκεανό.
- Μόνο σε δημόσιες υπηρεσίες στην Καλιφόρνια ξοδεύονται πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια για την αγορά σακουλών για τα απορρίμματα ανά έτος.
- Οι πλαστικές σακούλες αποτελούν πάνω από το 10% των ξεβρασμένων απορριμμάτων που ρυπαίνουν τις ακτές.
- Σύμφωνα με τη βρετανική έρευνα της Ανταρκτικής, οι πεταμένες πλαστικές σακούλες έχουν βρεθεί ως τον μακρινό Βορρά, στον Αρκτικό Κύκλο και ως τον μακρινό νότο, στα Νησιά Φώκλαντ.
- Υπολογίζεται ότι ένα εκατομμύριο πουλιά και εκατό χιλιάδες χελώνες και άλλα θαλάσσια ζώα πεθαίνουν από την πείνα κάθε χρόνο, έπειτα από την κατάποση πλαστικών σακούλων που μπλοκάρει το πεπτικό τους σύστημα.
- Οι πλαστικές σακούλες κατασκευάζονται από έντεκα πετρελαιοειδή προϊόντα και προϊόντα φυσικού αερίου, χρησιμοποιούν μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βοηθώντας τελικά στην αύξηση των τιμών των καυσίμων.
- Χρειάζονται 12 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου για την παραγωγή της ποσότητας των πλαστικών σακουλών που χρησιμοποιεί η ΗΠΑ ετησίως.
- Νομίζετε ότι με τις χάρτινες σακούλες είναι καλύτερα; Οι Ηνωμένες Πολιτείες κόβουν 14 εκατομμύρια δέντρα τον χρόνο απλά για να καλύψουν τη ζήτηση για χαρτινες τσάντες για ψώνια.
- Για την παραγωγή μιας χάρτινης σακούλας, απαιτείται 13% περισσότερη ενέργεια από το να παράγουν δύο πλαστικές σακούλες.
- Η παραγωγή της χάρτινης σακούλας με χημική επεξεργασία σε υψηλές θερμοκρασίες, απελευθερώνει πολλές τοξίνες ουσίες στην ατμόσφαιρα όπως και η παραγωγή της πλαστικής σακούλας.
- Οι χάρτινες τσάντες ζυγίζουν σχεδόν δέκα φορές περισσότερο από τις πλαστικές και απαιτούνται περισσότερα καύσιμα για να φτάσουν στα καταστήματα.
- Παρά τον υψηλό συντελεστή ανακύκλωσης τους, η έρευνα δείχνει ότι μόνο το 20% των χάρτινων σακούλων καταλήγουν να ανακυκλώνονται ενώ το υπόλοιπο 80% μοιράζονται την ίδια μοίρα με τις πλαστικές σακούλες.
- Στις χωματερές, οι χάρτινες σακούλες παράγουν πάνω από το διπλάσιο σε ατμοσφαιρικά απόβλητα όπως και η πλαστική σακούλα, καθιστώντας τους, στην καλύτερη περίπτωση, αμφισβητήσιμη ως καλύτερη επιλογή για το περιβάλλον.
- Η Ιρλανδία, η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που έχει επιβάλει φόρο στις πλαστικές σακούλες, έχει μειώσει την κατανάλωσή τους κατά 90% από το 2002, η συνολική μείωση της πλαστικής σακούλας φτάνει τα 1,08 δισεκατομμύρια.
- Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, πάνω από δώδεκα χώρες έχουν απαγορεύσει ή έχουν φορολογήσει την χρήση πλαστικής σακούλας.
- Οι επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες έρχονται σε όλα τα είδη των έξυπνων και μοντέρνων σχημάτων και εκτυπώσεων, κάνοντας τα ψώνια σας λίγο λιγότερο ρουτίνα και λίγο πιο διασκεδαστικά.
- Μερικά καταστήματα προσφέρουν ακόμη και έκπτωση για τους πελάτες που φέρνουν τις δικές τους σακούλες.
- Στην Νέα Υόρκη, μία σακούλα λιγότερη ανά άτομο θα μειώσει τα απόβλητα κατά δυόμιση χιλιάδες τόνους και να μειώσει κατά 250.000 δολάρια το κόστος διαχείρισης απορριμμάτων.
- Η μέση επαναχρησιμοποιήσιμη τσάντα έχει διάρκεια ζωής πάνω από επτακόσιες πλαστικές σακούλες.
- Κατά τη διάρκεια μιας ζωής, η χρήση των επαναχρησιμοποιούμενων τσαντών από ένα μόνο άτομο θα εξοικονομήσει πάνω από 22.000 πλαστικές σακούλες.
