Ο σπουδαίος και πολυβραβευμένος Βασίλης Βασιλικός, που είχε γράψει το "Ζ", "Το τελευταίο αντίο" και τη "Μνήμη από μελάνι", υπήρξε ένας από τους πολυγραφότατους Έλληνες συγγραφείς και τους πιο μεταφρασμένους στο εξωτερικό, περισσότερο και από τον Νίκο Καζαντζάκη.
Γεννημένος στην Καβάλα στις 18 Νοεμβρίου 1934 πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1949 δημοσιεύοντας ποιήματά του στην εφημερίδα "Μακεδονία" ενώ το ντεμπούτο του στο μυθιστόρημα έγινε το 1953 με τίτλο "Η διήγηση του Ιάσονα".
Ο Βασίλης Βασιλικός φοίτησε στο Κολέγιο "Ανατόλια" και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Συνέχισε τις σπουδές του στις ΗΠΑ στον τομέα της τηλεόρασης (σεναριολογία στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και τηλεσκηνοθεσία στη Σχολή της RCA στην Νέα Υόρκη), από το 1959 έως το 1961. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, παράλληλα με την συγγραφική του δραστηριότητα, εργάστηκε ως σεναριογράφος και βοηθός σκηνοθέτη σε ελληνικές και διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές.
Το αυτοβιογραφικό στοιχείο, ο πολιτικός και κοινωνικός προβληματισμός, το χιούμορ και η ειρωνεία και η κατάλυση της παραδοσιακής αφηγηματικής γραφής, ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά του έργου του που έκαναν την εμφάνισή τους από νωρίς στη συγγραφική του πορεία. Το 1961 κυκλοφόρησε η τριλογία "Το Φύλλο", "Το Πηγάδι" και "Τ’ Αγγέλιασμα", η οποία τον επόμενο χρόνο τιμήθηκε με το "Βραβείο των Δώδεκα" (Ουράνη) και θεωρείται από την κριτική ως η κορυφαία συνεισφορά του στα ελληνικά γράμματα.
"Ζ" σημαίνει "Ζει"
Όμως το πιο διάσημο έργο του είναι ασφαλώς το "Ζ" που κυκλοφόρησε το 1966 και αφηγείται την ιστορία της δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακρατικούς το 1963 στην Θεσσαλονίκη. Το βιβλίο μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από τον σπουδαίο Κώστα Γαβρά το 1969 με τον Ιβ Μοντάν στο ρόλο του Γρηγόρη Λαμπράκη και τον Ζαν Λουί Τρεντινιάν στο ρόλο του ανακριτή Χρήστου Σαρτζετάκη.
Η ταινία βραβεύτηκε με το Όσκαρ καλύτερης διεθνούς ταινίας και το Όσκαρ καλύτερου μοντάζ, θεωρείται ορόσημο έως και σήμερα τόσο στο έργο του Κώστα Γαβρά όσο και στο σύγχρονο παγκόσμιο σινεμά και έκανε γνωστό στα πέρατα του κόσμου τον συγγραφέα του βιβλίου πάνω στο οποίο βασίστηκε η ταινία.
"Το "Ζ” είναι ένα γράμμα που είχα αγαπήσει πολύ πριν γράψω το βιβλίο μου, καθώς ήταν το σύμβολο των γαλλικών τρένων και μπορούσες να το δεις σε όλους τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Μετά την κυκλοφορία του βιβλίου και της ταινίας του Κώστα Γαβρά το 1969, το "Ζ” έγινε σύμβολο της ζωής και του αγώνα του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά φυσικά και παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης", έλεγε ο ίδιος.
*Ο Βασίλης Βασιλικός υπήρξε Επίτιμος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών στην έδρα της Φιλολογίας και Ταξιάρχης Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλικής Δημοκρατίας, ενώ το 2017 τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων του υπουργείου Πολιτισμού για το σύνολο του έργου του. Ηταν παντρεμένος με την υψίφωνο Βάσω Παπαντωνίου και είχε μια κόρη, την Ευρυδίκη.
